بەهرۆز گەڵاڵی نوێنەری یەكێتی نیشتیمانی كوردستان لەتوركیا بۆ هاوڵاتی
سازدانی: هاوڵاتی
بەهرۆز گەڵاڵی نوێنەری یەكێتی نیشتیمانی كوردستان لەتوركیا، جەخت لەوەدەكاتەوە كە كێشەی كورد لەتوركیا چارەسەر نابێت، تا ئۆجەلان لەزیندان بمێنێتو راستەوخۆش لەگەڵ پەكەكە ڕێگای دیالۆگ نەگیرێتەبەر، هەروەها ئاشكرای دەكات كە بۆ هەولێكی لەوجۆرەش، كاركردنی چڕوپڕو كاتو سەبری زۆری دەوێت.
لەم چاوپێكەوتنەدا، ناوبراو باس لەكێشەكانی كوردی توركیاو رێگا چارەسەرەكانی دەكات، تیشك دەخاتە سەر رۆڵی هەرێمی كوردستانی عێراق لەو رووەوە.
هاوڵاتی: باس لەهەوڵێك دەكرێت بۆ ئازادكردنی عەبدوڵا ئۆجەلان، تاچەند ئەگەری سەركەوتنی ئەو هەوڵە دەبینرێت؟
بەهرۆز گەڵاڵی: سەرەتا زۆر سوپاسی رۆژنامەی هاوڵاتی دەكەم بۆ ئەم چاوپێكەوتنەتان، بۆ وەڵامی پرسیارەكەشتان دەڵێم هەوڵی لەم بابەتە، هەبێت یان نەبێت ، هەیە یان نییە! بڕواموایە كێشەی كورد لەتوركیا چارەسەر نابێت، تا ئۆجەلان لەزیندان بمێنێت، راستەوخۆش لەگەڵ پەكەكە ڕێگای دیالۆگ نەگیرێتەبەر، بەڵام بۆ ئەمە، هێشتا هەوڵو كاركردنی چڕوپڕو، كاتو سەبری زۆری دەوێت. چونكە زۆر ئاستەنگی گەورە لەپێش ئەمەدا هەیەو یەكەمجار دەبێت ئەم ئاستەنگو كۆسپانە لەپێشی هەڵبگیرێت، ئینجا بەبیری وردو كاركردنی هێواشو ئەرزییەو جەوێكی بێ شەڕو شۆڕو كەشوهەوایەكی سیاسییانەو ژیرانەی بەڕێگای دیپلۆماسیەت بۆ ئامادە بكرێت، هەزار هەنگاویش هەر بەهەنگاوێك دەست پێدەكات.
هاوڵاتی: دەوترێت ئازادكردنی ئۆجەلان لەبەرانبەر چەكدانانی پەكەكەیە؟
بەهرۆز گەڵاڵی: كورد تاكو ئێستا دوو سێ داواكاری خۆی لەبەرانبەری ئەمەدا هەمیشە دوبارە كردووەتەوەو راگەیاندووە، ئازادكردنی سەرۆكەكەیان لەزیندان، داننان بەبوونی كورد لەدەستوری نوێدا، دەركردنی لێبوردنێكی گشتیو گەڕانەوە بۆ ناو خەباتی پەرلەمانتاریو سیاسی دور لەشەڕو شۆڕ.
هاوڵاتی: بەهاری عەرەبی دەستیپێكردووەو گۆڕانكاری گەورەی لەناوچەكەدا هێناوەتە ئاراوە، بەبڕوای ئێوە تاچەندە ئەم گۆڕانكارییانە كاریگەری لەسەر توركیا دەبێت؟
بەهرۆز گەڵاڵی: بڕواموایە ئەم گۆڕانكارییانە كاریگەری گەورەیان لەسەر توركیا دەبێت. رەنگە تینو تەوژمێكی تازە بدەنە پرۆسەكەو هاندەرێكی گەرمتریش بن بۆ پەلەكردن لەدۆزینەوەی چارەسەركردنی كێشەی سیاسی كورد لەتوركیا، ئەویش بەڕێگای ئاشتیو گرتنەبەری ڕێگای دیالۆگو دوور لەشەڕو پێكدادان.
هاوڵاتی: باس لەوەدەكرێت كە سیناریۆیەك هەیە لەدژی ئێران، توركیاو كوردیش لەو سیناریۆیەدان، پێتوایە توركیا چۆن دەڕوانێتە ئایندەی ئێران؟
بەهرۆز گەڵاڵی: بەپلەی یەكەم پێموایە توركیا تەماشای بەرژەوەندییە باڵاكانی وڵاتەكەی خۆی لەرووی ستراتیژیو ئابوورییەوە لەناوچەی رۆژهەڵاتی ناوەڕاست دەكات، لەپێناوی ئەمەشدا لەئەنجامدا لەچوارچێوەی سیاسەتی دنیای دەرەوەو سیاسەتی ناتۆ، لەمبارەیەوە هەرچییەك بێت، دەرناچێت. بەدڵنیاییەوە لەچوارچێوەی بڕیارەكانی كۆمەڵگای نێودەوڵەتیشدا دەمینێتەوە. لەلایەكیتریشەوە رەنگە چاوی لەمەش بێتو هەوڵبدات وەك سەردەمی دەوڵەتی عوسمانلی، رۆڵو دەوری تازە لەرۆژهەڵاتی ناوەڕاست هەم لەرووی سیاسی هەمیش لەرووی ئابوورییەوە بەدەستبێنێتەوە.
هاوڵاتی: پەیوەندی كوردو توركیا لەهەڵبەزو دابەزدایە، هەندێك لەچاودێران پێیانوایە پارتی پەیوەندی باشترە لەیەكێتی لەگەڵ توركیا، بەرای ئێوە ئەمە بۆچی دەگەڕێتەوە؟
بەهرۆز گەڵاڵی: جارێ بۆ پەیوەندی نێوان توركیاو كورد، بەواتایەكی تر پەیوەندی نێوان كوردستانی عێراقو توركیا بەپێی پێشهاتە سیاسییەكانی سەردەمەكە كە هاتوونەتە پێشەوە ئەم پەیوەندییانە خۆیان فۆرمولە كردووەو دروست بوونەو بۆ پێشەوە گەشەیان كردووە، جاروباریش ماوەیەك وەستاوەو پاشان دووبارە بۆ پێشەوە براوەتە پێشەوە، بێگومان بەپێی بەرژەوەندییەكانی هەر لایەنێكیش لە كوردو لەتورك، بەتەئكیدی ئەم پەیوەندییانە هەڵبەزو دابەزی تێكەوتووە، هەندێكجار زۆرباش بووە، ماوە ماوەش كەمێك لەشوێنی خۆی وەستاوە، كێشەو گرفتی رۆژانەی گەرماو گەرمی بۆ هاتووەتە پێشەوە. بەڵام دوایی هەردوولامان واتە كوردو تورك جارێكی تر هەوڵمان بۆیداوەو كۆسپو تەگەرەكانمان چارەسەركردووەو بۆ پێشەوە دیسان هەنگاوی ناوەتەوە. ئێستا وایدەبینم كە قەتوقەت، پەیوەندییەكانی نێوان هەرێمی كوردستانی عێراقو توركیا لەهەموو رووێكەوە بەقەد ئێستا لەگەڵ توركیا باش نەبووە. ئەو چاودێرانەی باسیشت كردوون وابزانم بەوردی ئاگایان لەشێوەی ئەم پەیوەندییانە نییە، یەكێتیو پارتی لەحكومەتو لەپەرلەمان بەیەكەوە هاوبەشن، دەتوانم بڵێم لەپەیوەندییەكانمان بەتایبەتی لەگەڵ وڵاتانی دەرو دراوسێ هەر زۆر رێكین، چونكە زۆر دەردەشە بەیەكتری دەكەینو پێكەوە حەرەكەت دەكەینو بەوردی هەنگاو دەنێینو ئاگامان لەكاروباری یەكتری هەیەو پەیوەندییەكانی یەكێتی نیشتمانی-ش لەگەڵ توركیا زۆر باشە، یەكێتی رۆڵێكی زۆر گەورەی بینیووە هەم لەچاكردنەوەی پەیوەندییەكانی نێوان هەرێمی كوردستانو توركیا تەنانەت نێوان عێراقو توركیاش، بەتایبەتیش جەنابی مام جەلال، هەمیش لەهەوڵدان بۆ دروستكردنی ئاشتییەكی بەردەوامو دووركەوتنەوە لەشەڕ لەنێوان كوردی توركیاو توركیا.
هاوڵاتی: توركیا گوماندەكات سوریا پەكەكە لەدژی وڵاتەكەی بەكاربهێنێت، قسە لەوەدەكرێت ئێرانیش بۆ هەمان ئامانج پەیوەندی بەپەكەكەوە هەیە، بەرای ئێوە توركیا چۆن دەتوانیت بەرنامەی چاكسازییەكەی خۆی لەكوردستان پەیڕەو بكات؟
بەهرۆز گەڵاڵی: ئەم دەنگۆیە جاروبار لێرەش بەرگوێ دەكەوێت تاچەند راستە نازانم، ئەگەر مەبەستیشت بەرنامەی چاكسازی توركیایە بۆ كوردی توركیا، ئەوا بڕواموایە بوونی شەڕو پێكدادان لەهەرلایەكەوە بێت، ئەم كێشەیە چارەسەر ناكاتو بگرە ئاڵۆزتری دەكات. هەروەك بەبێ بوونی ئۆجەلانو پەكەكەش كێشەی كورد لەتوركیا چارەسەر نابێتو كێشەكەش بەم شێوەیەی ئێستا بەئاڵۆزی دەمێنێتەوە، بۆیە بوونی حیوارو دیالۆگو دووركەوتنەوە لەشەڕ، زۆرگرنگەو پرۆسەی ئاشتییەكەش زیندوودەكاتەوە، كۆسپەكانی بەردەمی كرانەوەی دیموكراتیش بەتەواوی لادەبات.
هاوڵاتی: هەندێك لەمیدیاكان، باس لەوەدەكەن توركیا سەبارەت بەسەربەخۆیی كوردستانی عێراق رای گۆڕیووە، تاچەندە ئەو بۆچوونە راستە؟
بەهرۆز گەڵاڵی: ئەم میدیایانەی ئاماژەتان بۆ كردوون، پێموانییە هەواڵەكانیان لە سەرچاوەیەكی دروستەوە وەرگرتبێت، خۆزگە وابوایە، بەندە شتی وام بەرگوێ نەكەوتووە، بەڵام ئەمڕۆ وەزعی سیاسیو پێشهاتەكانی ناوچەكە لەرووی دەولییەوە ئەگەر كورد بەهەڵە یاری نەكات بۆ كورد دڵخۆشكەرو زۆر لەبارن، بڕواشم بەمە هەیە كە رۆژێ دێت هەرێمی كوردستانی عێراقیش ببێتە خاوەنی كیانو سیادەی سیاسیو جوگرافی نیشتمانی خۆی. بێگومان بۆ ئەم مەبەستەش هەم توركیا ئەگەر لەسەر ئەم پرۆژەیە رازی بكرێت بۆ وەدیهێنانی ئەم ئامانجە دێرینەی كورد زۆر گرنگە، رۆژێ لەرۆژان دژمان نەبێت، هەمیش ناسینی ناسنامەی كوردی توركیا لەلایەن توركیاوە بۆ ئەم ئاواتەی كورد زۆر گرنگە، چونكە كوردی توركیا لەهەموو رووێكەوە بۆ كورد (میسری عەرەب)ە، هەر وەكو چۆن میسر بۆ نەتەوەی عەرەب گرنگە، كوردی توركیاش بۆ كوردستانی عێراق ئاوەها گرنگن، بۆیە دەبێت پەیوەندییەكانمان لەگەڵیان هەمیشە باش بێتو ئاگامان لەئێشو ئازارەكانیان بێت، یارمەتیدەرو بەشداری خۆشیو ناخۆشییەكانیشیان بین.
|